Bij meerdere vorige werkgevers dook hetzelfde idee op. Wat als onze werknemers zich meer gaan gedragen als ondernemers? Met veel commercieel gerichte directeuren lonkt het walhalla. Wat als mijn werknemers zichzelf gaan verkopen?
Bij een aantal kenmerken van een ondernemer loopt die van de de ideale medewerker niet ver achter. Het hebben van doorzettingsvermogen is een hele duidelijke. Voor elke functie van niveau heb je dit nodig. Om er te komen, te blijven en door te groeien. Zowel de ondernemer en werknemer kunnen prima uit de voeten als ze beide resultaat gericht werken. En tel daar enig inzicht in de kosten er bij op en je hebt een prima mix voor winstgevendheid. Van de marge leeft immers iedereen. En van het nakomen van afspraken wordt iedereen blij. De directie, de werknemer en zeker ook de klant.
Bij andere ga je toch vraagtekens zetten bij het streven naar een ondernemende werknemer. Met name de overdaad schaadt in dit geval. Neem creativiteit bijvoorbeeld. Een ondernemer is creatief. Hij moet voorop lopen en vaak nieuwe uitdagingen aangaan. Als iedere werknemer dit ook gaat doen, dan gaat dat ten koste van de kwaliteit. Kwaliteit ontstaat immers bij herhaling van hetzelfde waarbij het meetbaar wordt en verbeterbaar wordt. Als al je medewerkers steeds creatief nieuwe oplossingen verzinnen voor bestaande problemen, dan kom je niet toe aan kwaliteitsverbetering. Hetzelfde geldt voor overtuigingskracht. Iemand kunnen overtuigen is een prima kwaliteit. Maar als iedereen elkaar wil overtuigen, dan gebeurt er helemaal niets mee. Beide zaken zorgen er sterk voor dat het vertrouwen bij klanten niet kan groeien.
En dan de eigenschappen die echt conflicteren. Als iedere medewerker graag risico’s neemt en voor de grootste persoonlijke winst gaat, dan gaat je bedrijf het niet redden. Risico nemen hoort bij ondernemen maar de combinatie risico nemen en persoonlijke winst hoort alleen bij de directie en niet bij elke medewerker. We kennen inmiddels de financiële medewerkers die alleen voor de eigen bonus gaan en complete multinationals richting afgrond laten afglijden. En soms tot over de rand. Een medewerker zwemt beter in een vijver zonder al te veel haaien. Daarnaast hoort je nu steeds vaker dat medewerkers tegen een stootje moeten kunnen. Maar een werknemer werkt graag in een omgeving met enige bescherming. Neem dat weg door bijvoorbeeld een erg bruut loonoffer te vragen en ze gaan die veiligheid elders zoeken, zodra dat kan. Ze moeten nu met de tegenslag omgaan, maar dat is maar tijdelijk.
Nu is alles niet zwart wit uiteraard. Maar als je een stereotype als leidraad voor je zoektocht naar de ideale medewerker neemt, dan kom je bedrogen uit. Al eeuwen staat vast dat diversiteit zorgt voor groei, innovatie en stabiliteit. Vroeger waren dat met name de handelsposten waar mensen, producten en ideeën bijeen kwamen. En een mens voelt zich beter in een veilige omgeving die niet te veilig is. De prestaties gaan omhoog als er iets te winnen en te verliezen valt. Met een homogene groep kan niemand zich onderscheiden en echt iets toevoegen aan het geheel. Iedereen denkt immers aan dezelfde dingen. En als ondernemer zou je dat niet moeten willen. Wat de wervingsbureaus de wereld ook willen doen geloven. Er bestaat geen ideale werknemer. Ga op zoek naar een mens die het geheel sterker maakt door de juiste zaken toe te voegen. En als niemand dat weet? Dan heeft de ondernemer een veel groter probleem dat die ene vacature niet op gaat lossen.
Gelukkig er is één makkelijke vuistregel. Een medewerker dient een goede collega te zijn die zijn collega’s ook wat gunt. Samenwerken hoort er immers bij. Een ondernemer denkt echter in kansen en concurrenten. En wil je echt een bedrijf vol concurrenten hebben? Hoeveel kans heb je dan nog als onderneming?
Daniël Doorn (Eigenaar Spinam)
